INFOMAYA

DECRETO.- KU JELTÚUMBENSA’AL LE A’ALMAJT’AAN LEY DE ACCESO DE LAS MUJERES A UNA VIDA LIBRE DE VIOLENCIA TI’AL U LU’UMIL YUCATÁN BEEY XAN LE CODIGO PENAL TU YÓOLAL KEETKÚUNAJIL ICHIL XKO’OLEL YÉETEL XIIB,

2021-05-04

K’iinil ka’aj  k’uba’ab: 15 ti’ abril  tu ja’abil 2021

Komisioni diktaminaartik: Comisión Permanente ti’al Igualdad ti’ Genero

K’iinil ka tu k’amaj: 21 ti’ abril tu ja’abil 2021

K’iinil ka tu áaprobaartaj le kóomision permanenteo: 28 ti’ abril tu ja’abil 2021

K’iinil kaj áaprobaartab tumeen le pleno: 04 ti’ mayo tu ja’abil 2021

DECRETO. Ku jeltúumbensa’al le a’almajt’aan Ley de acceso de las mujeres a una vida libre de violencia ti’al u lu’umil Yucatán  beey xan le Codigo Penal tu yóolal keetkúunajil ichil xko’olel yéetel xiib, ti’al u jets’el le loobilo’ob violencia institucional, violencia osbtétrica, le nu’ukbesajil meyaj kalanil protocolos de actuacion yéetel ordenes de protecion de emergencia

BA’AL’OB KU TUSBEELTA’AL:

Le u páajtalil wáa derechos xko’olelo’ob ti’al u kuxtal xma’ pech’ óolalil yéetel u séebankunsa’al u tsa’abal tio’ob justicia chuunt’aanilo’ob k’a’ana’an u béeykunsa’al ti’al u béeyt’al u nu’ukbesik tuláakal u páajtalilo’ob, u chuunt’aanil ti’al u páajtal le u keet táakmukal yéetel u Joólintikubaa.

 

Le u béeykunsa’al u nu’ukbesik tuláakal u páajtalil wáa derechos xko’olelo’ob junp’éel u noj kuuch meyaj jejeláas Ja’alachilo’ob yéetel Jolpo’opilo’ob, ba’ale tu lu’umil Mexico tu’ux ku beeta’al justicia’e ma’ páajchajak u sáasilkúunta’al ba’axten ku seen muk’aytik pech’ óolal xko’olelo’ob.

Le óolal túun bejlae ku tusbeelta’al u bisa’al u tsoolts’íibilil wa registro publico sistematico ti’ le si’ip’ilooob ku muk’yajtik xko’olelo’ob ti’al u yila’al jaytúul yéetel bukaj k’iin  kun seen pech’ óolta’al xko’olelo’ob je’ex bix wa ku ja’ats’alo’ob, ku ya’alal ba’al ti’ob wáa ku xche’beeta’al u yóol xiib tu wíinkilalo’ob le je’elo’ ti’al u kaxanta’al bix je’el u xu’ulsal yéetel ba’ax unaj u beeta’al ti’al u ch’éenel u seen topa’al xko’oleo’ob.

Tak bejale ichil le a’almajt’aan Acceso de las Mujeres a una Vida Libre de Violencia ti’al u lu’umil Yucatán te’e tu articulo 21 jets’a’an leti’e molay la Secretaría de las Mujeres unaj u bisik le tsoolts’íibilil ti’  jaytúul yéetel ba’ax pech’ óolalil ku muk’yajtik xko’olel’ob ti’al le je’elo unaj u beetik le Banco Estatal ti’ u Datosi Información tu yóolal le loobilo’ob wey tu lu’umil Yucatán yéetel u beetik nu’ukbesajil ti’al u xu’ulsa’al.

Le reforma ku mu’uk’ankúunsik le tusbeelil jets’a’an ichil le articulo 19 ti’ le a’almajt’aano’ob ikil u tusbeeltik ti’ le Fiscalia General ti’al k- lu’umil le u jóoksik ojéeltbi le registro  público sistemático tu yóolal jayp’éel delito ku muk’yaj tik xko’olelo’ob.

Bey túuno’, bejale le molay xak’alil Fiscalia estatal unaj u káasik u beetik le registro, ti’al u jan káasal u k’axanta’al mejen ch’úupapal wa xko’olelo’ob le kéen sa’atak, ti’al u xak’alt séeba’an le tak poolil violencia familiar, le u ko’onol mejen ch’úupalal wa xko’olelo’ob, le kéen beeta’ak u tak poolil pech’ óolalil ti’ xko’olel, feminicidio, yéetel delitos sexuales.

Tuláakal le datos ti’ jaytéeno’ob unaj u ts’a’abal ojéeltbil ti’ le micrositio de tu páginai internet le Fiscalía General

Le registro ku tusbeelta’al u beeta’al tu yóolal le si’ip’il loobil ku muk’yajtik xko’olelo’bo’ ku tojtáantik le u jan jets’a’al ba’ax delito tu muk’yajtaj,tu’ux úuchij, tu’ux beeta’abi,ba’ax yaan u yil yéetel máax ku tukulta’al beet le loobti’ob, ba’axten beeta’ab loob ti’, jaytéen tsoka’an u muk’yajtik loob, bukaj u kuuch bo’olsi’ip’ilil ti’ máax beetik, buka’aj u tojol le loobil kun bo’ota’al ti’ob, tuláakal le datosob ti’al u séeb beeta’al justicia ti’  yéetel ti’al u yila’ax ba’ax programay ku béeytal u beeta’al ti’al u oksa’aj tuukul ti’ kaaj le u kaláanta’al, ti’al u táakbesa’al ichil le sistema ti’al información tu yóola loobil ti’al u xu’ulsa’al u seen to’opol xko’olelo’ob, bey unaj u u ts’íibta’al ichil le Banco Estatal ti’Datos ti’al u táakbesa’al ichil le sistema ti’ información tu yóolal le loobil ku muk’yajtik xko’olel’ob.

 

Ichil le a’almajt’aan Ley de Acceso de las Mujeres a una Vida Libre de Violencia ti’al u lu’umil  Yucatán yéetel le Codigo Penal jets’a’an le  u loobil xko’olel Violecia institucional le óolal ku tusbeelta’al u nupa’al le ba’ax ku jets’ik le artículos 18, 19 yéetel 20 a’almajt’aan estatal yéetel le a’almajt’aan Ley General de Acceso de las Mujeres a una Vida Libre de Violencia.

Le loobil xko’olel violencia isntitucional junp’éel u talamil beetik ma’ u nu’ukbesik u páajtalil xko’olel ti’al u kuxtal xma’ pech’ óolalil, le violencia institucional ku yúuchul le kéen xi’iko’ob k’áat áantajil yiknal jejeláas u molayilo’ob Jala’achil wa tu’ux ku beeta’al justicia ma’atech u k’ama’al’ob uts, táaj ya’abkach xko’olelo’ob ku seen pech’ óoltalo’ob táan le molayilo’obo’ le óolal ma’atech u xu’ulul u muk’yajtiko’ob loob yéetel ma’atech u keet táakmukta’alo’ob ichil u kuxtalil kaaj

Léely le a’almajt’aan Ley de Acceso de las Mujeres a una Vida Libre de Violencia ti’al u lu’umil Yucatán ku tusbeeltik kuuch meyaj ti’ le u Jolpo’opilo’ob ts’aakankil Jala’alchil le u beetik jejeláas programas ti’al u xu’ulsa’al u pech’ óolta’al xko’olelo’ob tu kúuchil ts’aakankil tumen máaxo’ob ku meyajo’obi’i, beey xan ka je’ebek u kúuchilob tu’ux ku béeytal u k’a’amal tak poolil le kéen pech’ óolta’al juntúul xko’olel te’e kúuchil ts’aakankilo’ob

Le loobil Violencia osbtetrica junp’éel loob ku beeta’al tumeen juntúul máax ku meyaj tu kúuchil ts’aakankil le kéen u k’am k’aas, u k’ey, u ya’al ba’al k’aas, u che’ machik juntúul xyo’om ko’olel le kéen k’uchuk kaxan ts’aak tu kúuchilo’ob ts’aakankil wa le kéen k’a’alak u joolnajil ti’ tumen beyo’ ma’atech u cha’abal u nu’ukbesik le u páajtalil derechos humanos sexuales yéetel reproductivos. 

Le u jekltúumbensa’al le a’almajt’aan Ley de Acceso de las Mujeres a una Vida Libre de Violencia ti’al u lu’umil Yucatán ti’al u tusbeelta’al u beeta’al le nu’ukbesajil meyaj protocolos de actuación, ti’al u kaláanta’al,u xak’alta’al, u xu’ulsa’al  je’ex ba’ax pech’ óolalil ti’ xko’olelo’ob wa mejen ch’úupalalo’ob, ku jets’ik kuuch meyaj ti’ jejeláas Jolpo’opilo’ob u molayilo’ob Ja’alachil, ti’ ayuntamientos yéetel organismos autónomos le u beetiko’ob le nu’ukbesajil meyaj protocolos de actuación ti’al ma’ u beeta’al le loobilob violencia laboral,acoso y hostigamiento sexual ti’ xko’olelo’b tu kúuchilo’ob meyaj, beey xan le molay Secretarías de Educación yéetel ti’ secretaria  de Mujeres le u beetiko’ob programas ti’al u oksaj tuukulil ma’ patal u pech’ óolta’al xko’olelo’ob ti’al u ka’ansa’al ti’ mejen paalalo’ob tu najil xook

Ti’al u xuulej, jeltúumbensa’al le a’almjat’aan Ley de Acceso de las Mujeres a una Vida Libre de Violencia ti’al u lu’umil Yucatán ti’al u jets’el le nu’ukbesajil meyaj ordenes de protección wa le u jan túuxta’al kaláantbi juntúul xko’olel le kéen taak poolnak tu yóolal u muk’yajtik pech’ óolalil

Artíkulos Transitorios:

Yáax artíkulo.- Le Decretoa kun káajal u tsikbe’enil le u láak’ k’iin le kéen jóok’sa’ak ti’ le Diario Oficial ti’ u Ja’alchil u lu’umil Yucatán.

 

QUEREMOS SABER DE TI, DEJA TU MENSAJE